Luuki 8

Binimpoobi bin nìn nóó Yeesuee bɔti

1 Boonee, Yeesu nìn kíǹ ki yìiǹ ntiŋkpaamun nì ntiŋwaamun ní ki sòoǹ tibɔmɔntiil tin sá Unimbɔti Beel bɔtee, ní u-boonnooliibi saalaa nì bilee táá-u. 2 Ní binimpoobi biba bin pu u nìn jìn̄ arasiniibee nì bin u nìn cáaǹ iweenee mun nóó-u. Binimpoobee biba yiŋŋi sèé: Maarii un nyánní Magidalaa tiŋkin u jìn̄ arasiniibi biluli u-puee, 3 nì Kusa un nìn kpèé ubɔti Eeroodi gaajatee nimpuu Jaani, nì Susana, nì binimpoobi tikpil bin nìn tìì tin bi cááyee ki tútúǹ Yeesu nì u-boonnooliibee.

Uwaŋyaanli bɔŋmantikaati

(Kpèè Maat 13.1-9, Maar 4.1-9)

4 Ntimu kamaa poon nib nìn dòoń Yeesu cee, ní bi-kɔkɔ dūu kpáfì ki ŋá dinikitikpaandi, ní Yeesu dū tibɔŋmantikaal nee ki ŋmāntì-bi yii:

5 «Uninja ubɔ di nyáń kí yàaǹ u-wamboolii u-kpaabun. U bíi yàantée, abil aba lítì nsan pu ní binib tàn̄ tàn̄ ní inoon dāa dūu jíń. 6 Aba mun lítì ataŋkpee ni ki nyáń ní ki pūtì kpáàa kūń, kun puee kitiŋ kaa sɔ̀m̀. 7 Ní aba mun lítì ikuŋkumin, ní an nì ikuŋkum nyáń dicilpu, ní ikuŋkumee wíiǹ ki múkúǹ ní ŋaa ŋúń ki lòon̄. 8 Ama ní abil aba lítì laakin kitiŋ ŋān̄ee, ní ki nyáń ki wíiǹ ki cáá apoo, ki lòon̄, ní ŋfin kamaa lòon̄ dilaataal.» Ní Yeesu kútì ki lī yii: «Sii un yaa cáá ditafal kí gbìl̄ee ń gbìl̄.»

Kun pu Yeesu cáá tibɔti ki ŋmàntēe

(Kpèè Maat 13.10-17, Maar 4.10-12)

9 Ní Yeesu boonnooliibi bālifì-u yii: «Tibɔŋmantikaalee taapu dàkà yii ba?» 10 Ní u kíí-bi yii: «Unimbɔti yāntì nimbi béè u-Beel bɔti tin bí dibalinee taapu, ama bin kíǹee, án làá nīn sá bíǹ tibɔŋmantikaal ní, án nín làá ŋá pu

bi-nimbiliŋ ń nīn kpítì bí taa nín̄ wāĺee,

ní bí nīn pílifí kí taa nín̄ gbìl̀ee^a.»

Uwaŋyaanli bɔŋmantikaatee taapu

(Kpèè Maat 13.18-23, Maar 4.13-20)

11 «M-bɔŋmantikaatee taapu sɔ̀. Ŋwamboolee di sá Unimbɔti nyɔɔbundi. 12 Binib biba náań nì iwambool in lítì disaŋkaŋkpilee ní. Binibee gbìl̀ Unimbɔti bɔti ní Sitaan ń dāá cúú lēē bi-pɔbiliŋin bí taa fōō kí kíí kí ká difiil. 13 Ní biba mun náań nì in lítì ataŋkpee poonee. Bíǹ gbìl̀ Unimbɔti bɔti ní ki fòol̄ ki kíikí nì dipɔɔpindi, ama ní kaa cáá inyaan kí báań kí sīĺ. Ŋyunti fiii ní bi dù bi-mákal kí páań Unimbɔti pu. Dinimbinaamandi yaa bāań-bee, ní bí lítí. 14 Iwambool in lítì ikuŋkuminee náań nì bin gbìl̀ Unimbɔti bɔti ama ní ki yàntī ilandɔkɔ nì tigaajati nì duulinya mɔŋŋu jīǹ mpaan bi-ni, ní baa ti ŋūǹ kí lòoǹ abil án bēe. 15 Iwambool in lítì kitimmɔntiinee náań nì bin gbìl̀ Unimbɔti bɔti nì dipɔɔmɔntiil ki fòol̄-tì ki kíikí ki kpáafí-tì bi-pɔbiliŋ poon tiŋan, ki pɔ̄ɔntí mmɔntiimin kí lòoǹ abilee.»

Fitila bɔŋmantikaati

(Kpèè Maar 4.21-25)

16 Ní Yeesu gíti bí-bi yii: «Baa tùutī fitila kí dū dibool kí cíkiń u-pu, kaa tí dù-u kí síiń kilambaŋ taapu, ama bi dù fitila kí tɔ́kɔń kifaŋkɔlii pu ní, ní án nīn wāĺ bin kɔkɔ kóòńee^b. 17 Tin kɔkɔ bí dibalin binib kaa wāĺee làá dāá bìitī, ní tin kɔkɔ bí dibalin binib kaa nyée làá dāá nyā mpaampiin pu bí béé.

18 «Ní kpèè tiŋan min ní ni pílifí tibɔtee. Di sá un yaa cáá tibee dāa fòol̄ kí kūtì, ní un yaa kaa cááyee, Unimbɔti dāa fòol̄ fiii un u bàà nyí yii u cááyee ní!»

Yeesu na nì u-naalib

(Kpèè Maat 12.46-50, Maar 3.31-35)

19 Yeesu na nì u-naalib dɔ́miń kí ká-u, ama kunipaau puee baa ŋúń ki bàn̄ u-cee. 20 Ní bi tùkū Yeesu yii: «A-na nì a-naalib yú mmɔŋki ki là kí ká-si.» 21 Ní Yeesu kíí-bi yii: «Bin pílifí Unimbɔti bɔti ki kpáafí-tèe di sá m-na nì m-naalib.»

Yeesu yāntì kubuŋu ŋmíl̀

(Maat 8.23-27, Maar 4.35-41)

22 Ŋwiin ŋubɔee, Yeesu nì u-boonnooliibi kɔ́ buŋalimbun, ní u bí-bi yii: «Tí dùtīmaan lapu pu mɔɔgbandi», ní bi búntì. 23 Bi bíi ŋàal̀ kí dùtēe, ní Yeesu dūu gèen̄. Kpalaayee, kubuŋkpaaŋŋu kubɔ dɔ́miń ki bíi jītí dimɔɔl pu, ní nnyim bíi gbéè buŋalimbu. Niinee animbil mántì, 24 ní u-boonnooliibi sútì ki pìl̄-u ní ki fīntì-u, ní ki bí-u yii: «Ukpil, ukpil, ti kpíì ní!» Yeesu fīntèe, ní ki kpātì kubuŋu nì nnyim pu. Niinee ní kubuŋu nì tinyiŋgban gbēeǹ ki ŋmíl̀ fɔ́ŋfɔŋ díkí diki 25 ní u bālifì u-boonnooliibi yii: «Ni-fookiiu bí la?» Tifaandi kɔ́-bi, ní bi bākatì ki bàlifī tɔb yii: «Kijapaai nee nín sá ŋma ní ki sòoǹ nì kubuŋu nì nnyim gbìliǹ-u míǹ nan dee^c?»

Yeesu cáaǹ uwaati ubɔ Geeraseen tiŋkin

(Kpèè Maat 8.28-34, Maar 5.1-20)

26 Ní bi dūtì dimɔɔl ki bàn̄ Geeraseen tiŋki lapu mɔɔgbandi din túĺ Galiileeyee. 27 Yeesu bíi kpákatí buŋalimbunee kpalaayee kitiŋee waatiu ubɔ dɔ́miń ki túŋkìń-u. Arasiniibi biba di nìn kā u-pu, ní u còom̄ dicancaŋgbeel kaa nìn gíti kóò mmɔŋki an yúntì, see kuceeun. 28 U nín ká Yeesuee, ní u fáá mbiil ní ki lítì u-taaŋi taapu ki téeń mpɔn yii: «Yeesu Unimbɔti un bí yilpuee Jipɔɔn, a nyàab̀-mi nì tilati ní? M gbàam̄-si, taa sàaǹ-mi.» 29 Kun pu uwaatee nìn lī mimmee di sá Yeesu nìn kíĺ ki bíi kpàtī arasiniiyee pu yii: «Á nyā uninja nee ni!» Arasinii gbantee nìn yíkí uninjee pu ní múlmul, ní báà bi yaa bàà dū ikusaka ki bóob́ u-taaŋi nì u-ŋalii kí kàan̄-u sooooyaaa, ní ú tìfì-i, ní arasiniiyee ń cáá-u kí cùnnì kuteeun. 30 Ní Yeesu bālifì-u yii: «Bi yíì-si yii ba?» Ní u bí yii: «Bi yíì-mi yii Kupaau.» Kun pu u lī mimmee di sá yii arasiniibee nìn kā u-pu ki wīikí tikpil. 31 Ní bi gbāam̀ Yeesu yii ú taa jà-bi kí kɔ́ǹ ditafadaaldi laŋki.

32 Digbeetikitil^d diba nìn yú dijool pu niin ki jīǹ, ní bi gbāam̀ Yeesu ú pɔ̄-bi kinyɔkɔ bí cùú kɔ́ igbeetee ni, ní Yeesu pú-bi kinyɔkɔ. 33 Niinee arasiniibee nyáń uninjee ni ní ki cūtìi kɔ́ igbeetee ni, ní digbeetikitilee sáǹ ki wúntì ki jéetì dimɔɔlin ki kpíì.

34 Bin kpàá igbeetee nín ká mimmee, ní bi sáǹ ki cūtìi tùkū kitiŋin nì ikaan kɔkɔ. 35 Ní binib nyánní kí dāá kpèè tin di ŋée. Bi bāań Yeesu ceeyee, ní ki ká uninja un pu u jìn̄ arasiniibee pɔ́ɔkì ki kā u-cee ki pēē tiwan ki yì u-nimbiliŋ. Bi ká-uee, ní tifaandi kɔ́-bi. 36 Bin ká tin jítèe bíi máafí bin kíǹee an nín ŋá pu ní arasiniibi nyáń uninjee ni ní u pɔ́ɔkèe.

37 Niinee ní Geeraseen tiŋkin yab kɔkɔ gbāam̀ Yeesu yii ú yīkì bi-tiŋkin, kun puee bi fāŋkì tikpil. Yeesu kɔ́ buŋalimbun kí búntée, 38 ní uninja un pu u jìn̄ arasiniibee gbāam̀-u yii ú yàntī ú nīn bí u-cee. 39 Ní Yeesu bí yii: «Nín̄ kùǹ a-dumpu kí tin māafì a-yab Unimbɔti nín ŋá min kɔkɔ ki tīī-see.» Ní kijapaayee lafun nín kùǹ, ki bàn̄ ki máafì kitiŋ kɔkɔ dituŋkpaandi din Yeesu túń ki tīī-uee.

Yeesu fīkitì Jayirusi sapɔmbiki

(Kpèè Maat 9.18-26, Maar 5.21-43)

40 Yeesu nín fātìi dūtì dimɔɔgbandee, dinikitikpaandi nìn kā ki cí-u, kí fōō-u. 41 Niinee ní uninja ubɔ dɔ́miń u-cee, bi yíì-u yii Jayirusi, u sá kukpafidii kpiliu. U dɔ́miń ki gbāaǹ Yeesu nimbiin ní ki gbāam̀-u yii ú dāan̄ bí cù u-dumpu, 42 kun puee u-sapɔmbaabil bíi kúù. U nìn cáá abin saalaa nì ali nyɔkɔm.

Ŋyunti ŋun Yeesu kíĺ nsan ki cá ukpilee dumpuee, binib nìn bīī u-pu bɔ̀mmm. 43 Unimpu ubɔ nìn bí ki fùul̀ ŋkpin an kaa gúǹ áli abin saalaa nì ali. U nìn bíil̀ u-nimbiliŋ kɔkɔ binyɔɔdambi cee, báà ubɔ mun kaa ŋúń ki cáaǹ-u. 44 Ní unimpuee dīń Yeesu boon pú ní ki gbēē u-bɔkutil kpaanceetii. Niin niin ní fatiku kpáàa gúń. 45 Ní Yeesu bālifì yii: «Ŋma di gbēē-mee?» Ní bi-kɔkɔ bí-u yii baa gbēē-u. Ní Peetroo lī yii: «Ukpil, binib di múkú a-pu ní ki téekí-si.» 46 Ní Yeesu bí yii: «Ubɔ gbēē-mi, kun puee m gbìl̄ mpɔn ŋubɔ nyáń m-ni.» 47 Unimpuee ká yii Yeesu béè u-puee, ní u dɔ́miń ki gbāaǹ Yeesu nimbiin, tiwun jìkì kpàkpakpa, ki lī kunipaaun niin kun weeŋyi u būǹee nì u nín gbēē Yeesu min ní ki ká dicáaǹdi dicilpu dicilpuee. 48 Niinee ní Yeesu bí-u yii: «M-bisal, a-fookiiu di fīī-si. Nín̄ cá nì ŋgbansɔŋfi.»

49 Yeesu kaa láá ŋmíl̀ ní unil nyánní kukpafidii kpiliuee dumpu, ní ki bí kukpafidii kpiliu yii: «A-bisal kpíì, taa ti páb́ ukpil fám.» 50 Yeesu gbìl̄ee, ní ki bí Jayirusi yii: «Taa fàŋkì, fōō kí kíí, u làá ŋmátí.» 51 Bi búntì ki bàn̄ mmɔŋkee, úǹ nì Peetroo nì Yoowaneesi nì Yakubu nì kibiki na nì ki-baa di kɔ́, waa yāntì bin kíǹee kɔ́ kudiin. 52 Binib nìn bíi sūǹ ki yáliŋkí kibiki gbanti pu. Ní Yeesu bí-bi yii: «Taa ti sɔ̄maan! Kàa kpíì, kì gèeǹ ní.» 53 Niinee ní bi bíi bèel̄ Yeesu, kun puee bíǹ nìn nyí yii kì kpíì. 54 Ní Yeesu cúú ki-ŋal ní ki téeń yii: «Kibikee, yīkì.» 55 Niinee ní ki-fam fātìi dɔ́miń ki-ni. Kì fīkitì kpalaayee ní ki yáatìi kāl̀. Ní Yeesu bí yii bí tīī-kì tijin kí jī. 56 An ŋá kibikee baa nì ki-na bitii ní Yeesu kpáafì-bi yii, tin ŋá nee, bí taa pée māafì-tì báà ubɔ cee.