―¿Nya cutuhva̱ ra ihya tandɨhɨ tuhun ihya? ¿Yóó cha chaha̱ cha chiñi tuñi ihya chi ra? ¿Yoso caa cha cuví sacuvi ra milagru nahnu xaan ihya? 3 ¿Atu ñima ra satyá vitu cuan cuví ra? Sehe cu María cuví chi ra. Ta yañi ra Jacobo, ta ra José, ta ra Judas, ta ra Simón, ta cuhva ra iyó tucu ñu chihin yo ihya ―catyi ñu.

Ta quiñi cuñí ñu nyehe ñu chi ra. 4 Soco catyí ra Jesús chi ñu:

―Tandɨhɨ ñu inga ñuu sahá ñu ñáyɨvɨ chi noo ra profeta Nyoo, soco ñu ñuu ra ña quichahá ñu chi ra, ni ñu vehe ra, ni ñáyɨvɨ chi ra ―catyí ra Jesús.

5 Ta ña cuvi̱ sacuvi ra ni noo milagru yucuan, soco tyiso̱ ra ndaha ra sɨquɨ suhva ri ñu cuhví, ta sanduvaha̱ ra chi ñu. 6 Ta iyo cuñí ra vatyi ñu ñuu ra ña chinó iñi ñu chi ra. Ta chaha̱n ra tandɨhɨ ñuu nyihi cha nyicú yatyin ri cuan, ta sañaha̱ ra.

7 Yaha̱ cuan ta cana̱ ra chi ndɨ uchi uvi ra chicá noo chihin ra, ta quichaha̱ tachi ra chi uvi uvi ra. Ta chaha̱ ra ityi chi ra vatyi tava ñehe ra chi tatyi ña vaha yɨhɨ́ añima ñáyɨvɨ. 8 Ta catyi̱ ra chi ra vatyi ñahri maa cha cacuiso ra ityi. Ni yono, ni cha cachi ra, ni xuhun. Ñahri maa cuquɨndaha ra, noo ri yutun tuvi ra cuiso ra. 9 Ndichan ri quɨhɨ chaha ra. Ta noo ri sahma cuihno ra, ñima uvi tahan. 10 Ta catyí ra chi ra:

―Cuhva cha chaa ndo noo ñuu ta quɨhvɨ ndo noo vehe, ndo̱o ndo yucuan ri nyacua nya cha quita ndo ñuu cuan. 11 Ta tatu ñáyɨvɨ iyó noo ñuu, ña cuñí ñu tɨɨn cuenda ñu chi ndo, ta ña cuñí ñu tyasoho ñu tuhun cahan ndo, qui̱ta ndo yucuan ta na̱quɨsɨ ndo ñiyaca chaha ndo tari noo seña vatyi ña vaha sacuví ñu. Cha ndicha catyí chi ndo, vatyi quɨvɨ cucutuñi chi ñáyɨvɨ iyó sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱, ñu cha ma cuñi tɨɨn cuenda tuhun cahan ndo, cuaha ca tɨndoho cunyehe ñu, ta ñima ca ñu ñuu Sodoma ta ñuu Gomorra ―catyí ra Jesús chi ra.

12 Tyicuan ta quita̱ coyo ra ta chicaha̱n ra tuhun Nyoo chihin ñáyɨvɨ na ndu uvi iñi ñu cuatyi ñu, ta na nanducu ñu chi Nyoo. 13 Ta catava̱ ñehe ra cuaha tatyi ña vaha añima ñáyɨvɨ. Ta cahyu̱ ra acetye chi cuaha ñu cuhví ta casanduvaha̱ ra chi ñu.

14 Chito̱ rey Herodes tuhun ra Jesús vatyi tandɨhɨ ñáyɨvɨ cahán ñu tuhun cha sacuví ra, ta chicá xiñi ra tyehe caa:

―Ra Juan ra sacondutya̱ chi ñáyɨvɨ cuví ra cuan. Nandoto̱ ra cha yaha̱ chihi̱ ra, yucuan chaha iyó tunyee iñi chi ra ―chicá iñi ra.

15 Inga ñu catyí ñu:

―Ra Elías profeta Nyoo ta cha naha cuví ra ihya ―catyí ñu.

Ta inga ñu catyí ñu:

―Inga profeta Nyoo cuví ra, tari ra profeta Nyoo ra chiyo̱ ta cha naha.

16 Cuhva cha chiñi̱ ra Herodes tuhun ihya, catyí ra:

―Ican ra cuan cuví ra Juan cha tyihi̱ tyiño tahnya sucun, ta vityin nandoto̱ ra ―catyí ra Herodes.

17 Tyicuan caa catyí ra Herodes vatyi cha catyi cu Herodías, ta tyihi̱ ra chi ra Juan vehe caa ta chahñi̱ ra chi ra chihin cadena. Cu Herodías cuan, ñasɨhɨ ra Felipe, yañi ra Herodes, cuví chi ña. Soco ra Herodes quehe̱n ra chi ña vatyi cuvi ña ñasɨhɨ ra. 18 Ta ra Juan catyi̱ ra chi ra Herodes vatyi ña vaha cha cunyaa ra chihin ñasɨhɨ yañi ra.

19 Yucuan chaha cu Herodías tasɨ xaan cuñí ña nyehe ña chi ra Juan, ta cuñí ña cahñi ña chi ra, soco ña cuví. 20 Vatyi ra Herodes chitó ra vatyi ra Juan cuví ra noo ra vaha, ra ii, ta yuhví ra chi ra. Yucuan chaha sahá cuenda vaha ra chi ra, ña chaha̱ ra cha sacuvi ña cha cuñí maa ña chihin ra. Ta vasɨ ña cuaha cutuñi iñi ra Herodes cha cahán ra Juan soco vaha cuñí ra chiñí ra cha cahán ra. 21 Soco cu Herodías ñihi̱ ña noo cuhva nu ndɨhɨ ra Herodes cuiya, vatyi sacoo̱ ra noo vico cha cuenda ra cacuví tyiño, ta comandante cuenda sɨndaro, ta ra nahnu ca ityi Galilea cuan. 22-23 Ta quɨhvɨ̱ sehe cu Herodías vico cuan, ta quichaha chita̱ chaha ña. Ta taha̱n xaan iñi ra Herodes ta ra cha nyicú cuxiñi chihin ra. Ta tyaa ra cuhva vatyi cuhva ra ñáá cha cacan ña chi ra. Ta catyi ra chi ña:

―Ca̱can ñáá cha cuñún chii, ta cuhve chuun ―catyí ra chi ña.

Ta catyí ra vatyi cuhva ra ñáá ri cha cacan ña, vasɨ sava ñuhú ñuu nu nyacá ñaha ra. 24 Quita̱ ña ta catyí ña chi sɨhɨ ña:

―¿Ñáá cha caquen chi ra? ―catyí ña.

Ta catyí sɨhɨ ña:

―Ca̱can xiñi ra Juan ra sacondutyá ―catyí ña chi sehe ña.

25 Ta numi ri ndɨhvɨ̱ ñaha tyivaa cuan nu nyaá rey Herodes, ta catyí ña chi ra:

―Cuñí vatyi cahnyon xiñi ra Juan ra sacondutyá ta tyihun nuu noo coho ta cuhvon chii vityin vityin ―catyí ña chi ra.

26 Tyicuan ta nducuihya̱ xaan iñi rey cuan. Soco cha tyaa ra cuhva vatyi cuhva ra chi ña, ta sɨɨn ri cachiñi̱ ra canyicú chihin ra, ta ña cuñí ra nacahnu ra cha catyi̱ ra chi ña. 27 Numi ri tachi̱ rey cuan tyiño chi noo sɨndaro na quichi nyaca ra xiñi ra Juan. 28 Chaha̱n sɨndaro cuan chichi vehe caa cuan, ta chahnya̱ ra xiñi ra Juan. Ta quichi̱ nyaca ra, yɨhɨ́ nu noo coho. Tyicuan ta chaha̱ ra chi ñaha tyivaa cuan, ta maa ña nacuhva̱ ña chi sɨhɨ ña.

29 Cha chito̱ ra canyicón chi ra Juan, chaha̱n coyo ra chinaquehe̱n ra coño ñuhu ra, ta cachityihi̱ ra chichi ñuhú.

30 Yaha̱ cuan ta ndu ɨɨ̱n ri ra cha tyatyiño̱ ra Jesús chi chihin ra, ta canacatyi̱ ra tandɨhɨ cha casacuvi̱ ra, ta cha casañaha̱ ra nu chaha̱n ra chicahan ra tuhun Nyoo. 31 Ta catyí ra Jesús chi ra:

―Ña̱ha ndo, na nyitatu yo chiin noo nu taxi ri iyó ―catyí ra chi ra.

Tyicuan caa catyi̱ ra vatyi cuaha ñáyɨvɨ cuahan ta vachi ñu, ta nyacua ña cacuyatyi ra cha cacachi ra. 32 Tyicuan ta maa ri maa ra Jesús ta ra cachicá noo chihin ra cuahan coyo ra chihin noo canoa noo nu yori maa ñáyɨvɨ nyicú, minoo nu taxi ri. 33 Soco cuaha ñu nyehe̱ nu quitá ra. Ta canɨcohon nuu ñu chi ra. Ta cuahan coyo vavaha ñu chihin chaha ñu, quita̱ ñu tandɨhɨ ñuu ta xihna ca maa ñu chaa̱ coyo. 34 Cuhva cha chaa̱ ra Jesús, quita̱ ra chichi canoa ta nanyehe̱ ra tyi cuaha xaan ñu nyicú yucuan. Ta cundahvi cuñí ra nyehé ra chi ñu, vatyi nyicú ñu tari mbee cha yori ra sahá cumi chi tɨ. Ta quichaha̱ sañaha ra cuaha tuhun chi ñu. 35 Cha cua iñi xaan, ta ra cachicá noo chihin ra catuhva̱ ra ta catyí ra chi ra:

―Cha iñi xaan, ta yucu taxin cuví ihya. 36 Ca̱tyi chi ñu, na cuhun ñu ñuu cha nyicú yatyin ihya, ta sata ñu pan, vatyi ñahri cha cachi ñu iyó ihya ―cacatyí ra chi ra.

37 Soco nacaha̱n ra Jesús, ta catyí ra:

―Cu̱hva maa ndo cha cachi ñu.

Canacaha̱n ra ta catyí ra:

―Vasɨ saha tyiño ndi iñu yoo, soco ma caña xuhun cha cusata ndi pan cachi tandɨhɨ ñu ihya.

38 Ta catyí ra Jesús chi ra:

―¿Yoso tahan pan nyisó ndo? Cua̱han ndo cua nyehe ndo.

Ta cuhva cha cachito̱ ra yoso tahan, cacatyí ra chi ra:

―Ohon tahan pan ta uvi tiyaca.

39 Tyicuan ta catyi ra na cunyicú noo noo tɨcuɨtɨ ñu nu cuhu cuii cuan. 40 Ta chicunyicu̱ ñu cuenda ciento ta cuenda uvi xico uchi ñu. 41 Tyicuan ta quehe̱n ra Jesús ndɨ ohon tahan pan cuan ta nɨnduvi tiyaca cuan. Ta nanyehe̱ ndaa ra andɨvɨ, ta nacuhva̱ ra tyahvi nyoo chi Nyoo, ta tahvi̱ ra pan cuan, ta chaha̱ ra chi ra cachicá noo chihin ra na casacha ra. Tyicuan ta casacha̱ ra chi ñáyɨvɨ cuan. Yaha cuan ta casacha̱ tucu ra nɨnduvi tiyaca cuan chi ñu. 42 Tandɨhɨ ñu cachachi̱ ta ndaha iñi ñu. 43 Ta nyacua ndoo ca ta casacutu̱ ra uchi uvi tica chihin yɨquɨn pan ta tiyaca. 44 Ta ohon mil rayɨɨ cachachi̱ pan cuan.

45 Tyicuan ta catyi̱ ra Jesus chi ra cachicá noo chihin ra na quɨhvɨ coyo ra chichi canoa vatyi cuhun coyo ra ityi nuu nya inga chiyo miñi cuan ñuu Betsaida. Vatyi maa ra Jesús cunasacha xihna ra ñáyɨvɨ, tyicuan ta cuhun ra catyi̱ ra. 46 Ta cha yaha̱ cuahan coyo ra, ra Jesús cuahan ra nu yucu, cua cacan tahvi ra. 47 Ta cuhva cha cuaa, canoa nu ñohó ra cachicá noo chihin ra cha cuahan nya mahñu miñi cuan, ta ndoo̱ noo tuhun ri maa ra. 48 Ta nyehe̱ ra vatyi ña cacuví vaha casacaca ra canoa cuan vatyi ñihi xaan tatyi. Ta cha ñaa ca cuan tuhva̱ ra Jesús chicá ra nu ndutya cuan. Ta saha̱ ri ra cha cua yaha ra nu canoa cuan. 49 Soco cananyehe̱ ra chi ra, chicá ra nu ndutya. Ta cacuñi̱ maa ra vatyi noo cha sayuhvi cuví, ta cacana̱ chaa ra. 50 Vatyi tandɨhɨ ra canyehe̱ ra chi ra ta cayuhvi̱ ra. Soco maa ra caha̱n ra chihin ra ta catyí ra:

―¡Sa̱nyee ndo iñi ndo! ¡Yuhu cuví! ¡Ma yuhvi ndo! ―catyí ra.

51 Quɨhvɨ̱ ra chichi canoa nu canyicú ra, ta cutaxin tatyi cuan. Ta iyo xaan cacuñí ra 52 cha cuenda vatyi ta cutuñi ca iñi ra milagru cha sacuvi̱ ra chihin pan, vatyi ni ndava ca añima ra.

53 Cayaha̱ sava ra miñi cuan ta cachaa̱ coyo ra ñuu Genesaret, ta cachahñi̱ ra canoa cuan yuhu ndutya ri cuan. 54 Ta cha quita̱ coyo ri ra chichi canoa cuan, nɨcohon nuu ri ñáyɨvɨ chi ra Jesús. 55 Ta cachino̱ vavaha ñu nɨcahnu ityi cuan sacotó ñu vatyi chaa̱ ra. Ta quichi̱ coyo ñu tandɨhɨ ri ñuu, quichi̱ nyaca ñu chi ñu cuhví chihin chito nya nu nyaá ra Jesús. 56 Ta tandɨhɨ ri ityi nu quɨhvɨ̱ ra chichi ñuu luhlu o chichi ñuu nahnu, o chichi cuhu, chacu̱n ñu chi ñu cuhví yuhu ityi. Ta chacu̱ ndahvi ñu nuu ra na cuhva ra cha tɨɨn ñu vasɨ chiin yuhu sahma ra. Ta tandɨhɨ ri ñu tɨɨ̱n chi ra, nduvaha̱ ñu.