kugbɔŋu kun sòoǹ
Yeereemii
puee
Tibɔkilkaal
Báà ŋma nìn ŋman pée jáà nì Unimbɔti bɔnaatiliu Yeereemii ní, ama u nìn yúl̀ deedee nì ditundi din Unimbɔti nìn dūu ŋúbiǹ-uee. U sá unil un di kāl̀ kitiŋ pu abin abin ki wāatì ní Yeesu kpambal Pɔɔl dāa nín dɔ́miń duulinyanee ní. Unimbɔti bɔti nee jítì u-maŋfal pu. Tíǹ di sá yii: «Sii wɔfii pu ní m dì ki dàkà m-pɔŋŋu» (2 Kɔra 12.9).
Yeereemii maŋfal wiiŋyi pu bɔti nín sá puee sèé: Yeereemii dáá sá kinaacimpɔmbiki ní ki kpántì Unimbɔti bɔnaatiliu Jeerusaleem tiŋkin (Yeer 1.4-9) - An sá abin alaataa aluu nì mmuŋku nì aluu kí wàatī bí màal̀ Yeesu Kriisitoo, ŋyunti ŋun Joosiyaasi nìn kā dibeel Juuda beelinee ní. U nìn nāatì Unimbɔti bɔti míǹ áli abin imuŋku ili agìń yuntiŋu poon ní.
Asuur yab di nìn cáá mpɔn ŋun kitiŋ jandi gbanti puee (kpèè Ooseeya nì Amoosi nì Yeesaya bɔkilkaati), nìn kíĺ ki bíi sìntī taapu, di sá yii Babiloon yab nìn jɔ́m̀ ki kāl̀ bi-pu. Joosiyaasi nín ká mimmee ní u pɔ́ɔǹ ki fōō Isirayeel beel dijandi. Ama abin alaataa aluu nì abin awa kí wàatī bí màal̀ Yeesuee, bi nìn kūū-u Meegiidoo tiŋkin, di sá yii Eejipiti bɔtiu nìn tú dijanjakitil dí cùú tíkiń Asuur yab ní u yíkì kaa kíí. Eejipiti yab nìn cúú u-jipɔɔn Saluum un bi gíti yíì Joowaasi u fōō u-yilee ki dū Yooyakiim ki kāaǹ u-paaŋŋu. Abin ata kpá alaataa aluuyee ní Babiloon yab bin bɔtiu bi yíì Neebukadineesaaree nìn ŋúń ki kɔ́ Jeerusaleem tiŋkin ki kóoǹ ki-nib tikpil ki cūnnì kuyuŋu. Bi nìn kpáaǹ Yooyakiin un fōō u-baa Yooyakiim yil ki kpántì ubɔtee. Bi nìn dū Seedeesiyasi ní ki kāaǹ Daafiidi beejal pu. U nìn sá ubɔti un pɔ̀fì ní bi yaa nìn bí yii ú ŋá puee míǹ ní u nìn ŋáańee ní. Binib nìn yíkì kaa kíí bi-ba pu ní u mun páaǹ bi-boon ki bíi jáà nì u-kpilib Babiloon yab. Bíǹ nìn dɔ́miń nì mpɔn. Neebukadineesaar janjakitiŋ nìn māntìi tú Jeerusaleem tiŋki dibimmɔndi ní ki dāa nín ŋúń ki jáń ki fōō-kì Uyooceetiŋmal poon abin alaataa aŋmoo nì imuŋku inaa nì aluli poon. Bi nìn cúú ubɔti Seedeesiyasi, ki tūū kunimbɔtidii ŋŋmi ní ki kóoǹ binib bin dáá pɔ̄ɔ̄yee ki cūnnì kuyuŋu.
Babiloon yab búntèe, binib biba nìn dɔ́miń ki kūū Geedaliyawuu un bi nìn dūu kāaǹ gɔmina Jeerusaleem tiŋkinee. Juuda yab bin nìn kíǹee nìn sáǹ ki cūtìi kɔ́ Eejipiti tiŋkin, ní ki dáaĺ Yeereemii mpɔn ki cūnnì. Niin ní u kāl̀ ki dāa kpáàa kpíì.
Kii Unimbɔti bɔnaatiliibi bin kíǹee nín nìn sòon̄ puee, Yeereemii mun nìn ká yii Unimbɔti nibul nín kaa yúl̀ nì u deedeeyee pu ní u dū agìń gbanti ki tɔ́ bi-pu. Yeereemii nìn sòon̄ ki būsì yii Isirayeel nibul ń ŋmā kí nyā nnaabu gbantinee, an sá bí fàtīí gítiń Unimbɔti cee, ní kí gbèen̄ bi nì Eejipiti yab ń taa ti ŋá kinyɔɔbaantii kí ŋá tin kaa ŋān̄ee, ní kí kíí kí fōō icɔŋki in di sá yii Babiloon yab ń jī bi-pu dinyandee. Dicilpu niinee, bi nìn bíi kɔ́kɔĺ Yeereemii yii u nyáń bi-boon ní ki bíi sàantí-u. U nín nìn cáá u-nibul pu dineendi diŋyee yāntì tin bi nìn bíi ŋáańee páb́-u tikpil. U-maŋfal poonee, u nìn cúú u-ba ki yākatì mili pu. Diba di sá ú sòoǹ ŋkúm nyɔɔbundi din Unimbɔti tīī-u mara ú sòoǹee, ní din kíǹee di sá dineendi din u cáá u-nibul din bí dinimbinaamandinee puee. An pu ní iyunti ibee, u bí ki yáliŋkí ki kɔ́kɔĺ Unimbɔti (11.18–12.6, 15.10-21, 17.14-18, 18.18-23, 20.7-18).
Ama, Isirayeel nibul din kaa yú nì Unimbɔti deedeeyee kúm boonee, u wāĺ mun yii dinibul gbanti làá ká difìkitil kí dūú dī nì dipoompɔndi din Unimbɔti làá ŋá nì bee (ayil 31). Niinee ní u bíi sòoǹ dimákal din u cáá Unimbɔti jajil puee pu (ayil 32).
Ayil 25 nín kíĺ puee poonee, ti kāntí Yeereemii nín sòon̄ Unimbɔti tiŋyee.
- Ayil 2–24 sòoǹ ki cántí Yeereemii bɔti tin u sòon̄ee. Iyunti ibee, u cáá tiwan ní ki ŋmàntī, kii dambala un sūūyee (ayil 13), àá u nín cūtìi māntì uyɔɔmaati pu puee (ayil 18), àá dibool din u wīīyee (ayil 19), nì tiba mun.
- Ayil 26–45 poonee, ti kāntí Yeereemii gbaŋŋmaliu nì u-bɔɔ Baruuki nín nìn sòon̄ tin jítì jítì ubɔnaatil maŋfal puee.
- Ayil 46–51 kóoǹ tibɔti tin sòoǹ atimbun aba puee. Ayil 52 sá tin bi dūu kútì ki cántì bi nín fōō Jeerusaleem tiŋki ki nāaǹ-kì puee. Dijandi gbanti kúntì nì dimákal bɔti ní, an di sá diyimɔɔl din bi pú ubɔti Yooyakiin un sá usarkadaanee.
Boon kpataaayee, Yeereemii un sá deedee tuuŋŋu ŋun bi sāaǹee ní bi dāa dūu ŋmāntì nì Yeesu (Maat 16.14). Ama cilinjee, Yeesu u-ba sòon̄ dipoompɔndi din pu Yeereemii nìn sòon̄ee pu, ŋyunti ŋun ní kutaa ń wúntí ú kpú, u nì u-boonnooliibi bíi jīǹ ti-Dindaan jikaatee (Luuki 22.20, 1 Kɔra 11.25).