―Tyaa̱ ndaꞌun nu sɨꞌin ityi nu nyaá saꞌnde^a iꞌya. 3 Ta katyun chii chiꞌin cha ndicha nuu Nyoo Jehová, ra iyó andɨvɨ ta ñuꞌún ñayɨvɨ̱, vatyi ma kuꞌvon tandaꞌa ra Isaac, seꞌi, chiꞌin seꞌe ñáyɨvɨ ñuu Canaán nu iyó yo iꞌya. 4 Soko kuꞌun nya ñui kundukun noo ñaꞌan cha kuví ñáyɨvɨ chii vatyi kuvi ñasɨꞌɨ seꞌi ―katyí ra.

5 Ta katyí musu kuan chi ra:

―Tatu ñaꞌan kuan ta ña kuñí ña kichi ña chiꞌin, ¿ñáá cha sakuvi? ¿Atu sakuꞌin chi seꞌun nya ñuu nu kito̱n? ―katyí ra.

6 Ta nakaꞌa̱n ra Abraham ta katyí ra:

―¡Ma kuꞌvon cha kuꞌun seꞌi nyikuan! 7 Tyi ra Jehová Nyoo, ra nyaá andɨvɨ, ra cha tava̱ chii nya veꞌe suti ta nya ñuu nu iyó ñáyɨvɨ chii, katyi̱ ra chii ta ndoo̱ ra tuꞌun chiꞌin, tyi chi ñáyɨvɨ tate kua kuꞌva ra ñuꞌún iꞌya. Ta maa ra kua sakuꞌun ra noo ángel kuenda ra ityi nuu kuꞌun, ta kukeꞌun chi ñasɨꞌɨ seꞌi. 8 Soko tatu ña kuñi ña kichi ña chuꞌun, yukuan ta kutinyaa tyiño iꞌya sɨkun, soko ma keꞌun chi seꞌi kuꞌun ra nyikuan ―katyí ra.

9 Tyikuan ta tyiso̱ musu kuan ndaꞌa ra nu sɨꞌɨn ra Abraham ityi nu nyaá saꞌnda ra, ta ndoo̱ ra tuꞌun tyi kua sakuvi ra tuꞌun cha tyiꞌi̱ taꞌan ra chiꞌin ra Abraham. 10 Yaꞌa̱ kuan, ta keꞌe̱n musu ra uchi taꞌan camellu sana chitoꞌo ra, ta nakachi̱ ra suꞌva cha vaꞌa ka cha iyó chi chitoꞌo ra. Ta keꞌe̱n ra ityi ta kuaꞌan ra nya ñuu ra Nacor, ñuꞌún Mesopotamia. 11 Kuaꞌan ra, ta chaa̱ ra yuꞌu ñuu kuan, kuꞌva cha kitá koyo ñu kuatyaa chikeꞌén ñu ndutya. Ta yukuan sanakaꞌnu chɨtɨ ra chi camellu sana ra vatyi nyitatu tɨ yatyin nu nyaá noo yavi ndutya kuan. 12 Ta kichaꞌa̱ kaꞌán ra chiꞌin Nyoo ta katyí ra: “Nyoo Jehová, Nyoo ra Abraham, ra kuví chitoꞌi, sa̱ꞌa tumañi iñi kundaꞌvi iñun nyeꞌun chi chitoꞌi, ta na kita vaꞌa tyiño cha vachí iꞌya. 13 Vityin nyaí yatyin yuꞌu yavi ndutya iꞌya ta ñu tyivaa, seꞌe ra ñuu iꞌya, kichi keꞌen ñu ndutya. 14 Ta na kuvi chi tyi ñaꞌan cha kukatyi yuꞌu chi tyeꞌe kaa: ‘Sa̱ꞌa tumañi iñi sa̱noo kɨyun ta kuꞌvon chiin ndutya koꞌi.’ Yukuan ta kukatyi ñaꞌan kuan: ‘Koꞌo yoꞌo, tata, ta kua kuꞌva ndɨꞌi ndutya koꞌo camellu sanon’, kukatyi ña. Ta na kuvi chi tyi ikan ñaꞌan iꞌya kua kuvi ñaꞌan nakachi̱ maun cha kua kuvi ñasɨꞌɨ ra Isaac, musun. Chiꞌin kuꞌva iꞌya kua kote tyi kundaꞌví iñun nyeꞌun chi ra chitoꞌi”, katyí ra chi Nyoo.

15 Ta ni kaꞌán ka ra chiꞌin Nyoo, ta kaña̱ ku Rebeca, vachí ña nu nyaá yavi ndutya kuan yosó soko ña noo kɨyɨ. Ta seꞌe ra Betuel kuví chi ña, ta ra Betuel kuan kuví seꞌe ku Milca, ñasɨꞌɨ ra Nacor, yañi ra Abraham. 16 Ta tyakɨ xaan ña, ta ta koo ka rayɨɨ chi ña. Ta noo̱ ña ta sakutu̱ ña kɨyɨ ña. Ta cha cha kuanuꞌun ña, 17 tyikuan ta chinó musu kuan kuaꞌan ra chata ña ta katyí ra chi ña:

―Sa̱ꞌa tumañi iñi, sɨꞌi, ku̱ꞌva chiin ndutya yɨꞌɨ́ chichi kɨyun koꞌi ―katyí ra.

18 Ta nakaꞌa̱n ña:

―Ko̱ꞌo yoꞌo, tata ―katyí ña.

Ta numi ri sanoo̱ ña kɨyɨ ña soko ña, ta chaꞌa̱ ña ndutya koꞌo ra. 19 Ta cha ndɨꞌɨ chiꞌi̱ ra ndutya kuan, ta katyí ña chi ra:

―Kua kuꞌva ndɨꞌi ndutya koꞌo camellu sanon, nyakua nya cha tandɨꞌɨ tɨ koꞌo tɨ ndutya ―katyí ña chi ra.

20 Ta numi ri tyiꞌi̱ ña ndutya yɨꞌɨ́ chichi kɨyɨ ña nu tuꞌvá kɨtɨ kuan kachiꞌí ndutya. Ta chaꞌa̱n ka ña chitava̱ ka ña ndutya chichi yavi ta chaꞌa̱ ña koꞌo tandɨꞌɨ kɨtɨ kuan. 21 Ta iyo xaan kuñí ra musu kuan ta taxi maa nanyaá ra nyeꞌé ra chi ña, ta kuñí ra koto ra tatu maa Nyoo ndicha kuii sakuvi̱ cha vaꞌa kita̱ tyiño nu kuaꞌan ra. 22 Ta cha yaꞌa̱ ndɨꞌɨ̱ chiꞌi̱ camellu kuan ndutya, keꞌe̱n musu kuan noo xeꞌe xuꞌun kuaan cha iñu gramo ta chitakaa̱ ra xityin ña, ta uvi taꞌan xeꞌe xuꞌun kuaan naꞌnu cha tuꞌvá yɨꞌɨ́ sukun ndaꞌa ñu, tyiꞌi̱ ra sukun ndaꞌa ña. Ta xuꞌun kuaan kuan yaꞌa̱ ka cientu gramo cha vee chi. 23 Ta ndaka̱ tuꞌun ra chi ña:

―¿Yóó chi seꞌe chuun, sɨꞌi? ―katyí ra―. ¿Atu iyó nu kuví nyitatu ndi chiin veꞌe sutun chakuaa iꞌya? ―katyí ra chi ña.

24 Ta nakaꞌa̱n ña ta katyí ña chi ra:

―Seꞌe ra Betuel, ra kuví seꞌe ku Milca chiꞌin ra Nacor, kuví chii. 25 Ta iyó nu kuví ndoo ndo chakuaa iꞌya, ta iyó kuaꞌa itya kachi kɨtɨ sana ndo ―katyí ña chi ra.

26 Tyikuan ta chikuɨñɨ̱ chɨtɨ ra ta sakaꞌnu̱ ra chi Nyoo Jehová. 27 Ta katyí ra: “Kaꞌnu xaan kuví ra Jehová Nyoo ra Abraham, chitoꞌi, tyi sakeꞌe̱n ityi ra chii veꞌe ñáyɨvɨ chi ra, ta kundaꞌvi kuñi̱ ra chii”, katyí musu kuan.

28 Ta chinó xaan ñaꞌan tyivaa kuan kuaꞌan ña nya veꞌe sɨꞌɨ ña, kua sakoto ña chi sɨꞌɨ ña tuꞌun iꞌya. 29 Ta iyó noo kuꞌva ña cha nañí Labán, chinó xaan ra kuaꞌan ra kua nanduku ra chi musu kuan nya nu nyaá yavi ndutya kuan, 30 tyi nyeꞌe̱ ra xeꞌe takaá xityin kuꞌva ra ta xuꞌun kuaan cha yɨꞌɨ́ sukun ndaꞌa ña. Ta katyí ña chi ra: “Tyeꞌe kaa katyi̱ ra kuan chii.” Yukuan kuenda keꞌe̱n ra ityi kuaꞌan ra nu nyaá yavi ndutya kuan nu nyaá musu kuan chiꞌin camellu sana ra. 31 Chaa̱ ra Labán nu nyaá ra ta katyí ra:

―Koꞌo chiꞌin, yoꞌo ra cha vaꞌa cha nasokó ra Jehová chii, ma kuvi ndoun iꞌya, tyi cha yaꞌa̱ sanduvaꞌi̱ nu kua kunyitatun veꞌi, ta nu kunyitatu camellu sanon ñandɨꞌɨ ―katyí ra.

32 Tyikuan ta kuaꞌan musu kuan veꞌe ra Labán, ta sanoo̱ ra Labán cha nyisó camellu kuan ta chaꞌa̱ ra cha kachi tɨ. Yaꞌa̱ kuan ta chaꞌa̱ ra ndutya chi ra chiꞌin ra taꞌan ra, vatyi kanakatya ra chaꞌa ra.

33 Ta kuꞌva cha kachaꞌa̱ ñu cha kachi musu kuan chiꞌin ra taꞌan ra, ta katyí musu kuan:

―Ma kachi ñaꞌin, nyakua nya katyi xiꞌne chuun ñáá tyiño vachí ―katyí ra.

Ta katyí ra Labán chi ra:

―Ka̱tyi yoꞌo ra chavaꞌa ñáá tyiño vachún ―katyí ra Labán.

34 Ta katyí ra:

―Musu ra Abraham kuví chii. 35 Yaꞌa̱ xaan nasoko̱ ra Jehová chi chitoꞌi, ta vityin tyayɨɨ xaan ra. Chaꞌa̱ Nyoo mbee ta sɨndɨkɨ, camellu ta burru, xuꞌun kuaan ta xuꞌun kuichin, musu sɨꞌɨ ta musu yɨɨ chi ra. 36 Ta ku Sara, ñasɨꞌɨ ra Abraham, cha chaꞌnu xaan ña, ta sakaku̱ ña noo seꞌe chitoꞌi. Ta chi seꞌe ra chaꞌa̱ ra tandɨꞌɨ maa cha tyayɨɨ ra. 37-38 Ta katyi̱ ra chii: ‘‘Kua̱ꞌan vityin kundukun noo ñaꞌan tyi kuvi ñasɨꞌɨ seꞌi, soko koto ñaꞌan ndukun chi ñaꞌan Canaán, seꞌe ñáyɨvɨ nu iyé iꞌya, yukuan kuenda kua̱ꞌan nya nu iyó ñáyɨvɨ chi suti, kundukun noo ñasɨꞌɨ seꞌi veꞌe ñáyɨvɨ chii”, katyi̱ chitoꞌi chii. 39 Ta katyi̱ yuꞌu chi ra: ‘‘Tatu ña kuñí ña kichi ña chiꞌin ñuu iꞌya, ¿ñáá cha sakuvi?” 40 Tyikuan ta nakaꞌa̱n ra, ta katyí ra: “Maa ra Jehová, ra nyikén chi, kua sakuꞌun ra ángel ra chuꞌun, ta kua kita vaꞌa tyiño nu kuꞌun, ta kua keꞌun chi ñáyɨvɨ chii kua kuvi ñasɨꞌɨ seꞌi. 41 Soko tatu ña chaꞌá ñu chi seꞌe ñu chuun, ñima ka sɨkun kundoo tyiño iꞌya”, katyi̱ ra chii.

42 ”Ta kuꞌva cha chai̱ nu nyaá yavi ndutya kuan, ta katyí yuꞌu chi Nyoo tyeꞌe kaa: “Jehová Nyoo ra Abraham, chitoꞌi, tatu yoꞌo ta sakuvun na kita vaꞌa tyiño cha vachí iꞌya, 43 vityin nyai yatyin nu nyaá yavi ndutya iꞌya, ta kua kaꞌin chiꞌin ñaꞌan tyivaa cha kichi keꞌen ndutya ta kukatyi yuꞌu chi ña: ‘Sa̱ꞌa tumañi iñi ku̱ꞌva chiin ndutya ñoꞌón chichi kɨyun koꞌi.’ 44 Tatu katyí ña chii: ‘Ko̱ꞌo, yoꞌo, tata, ta kua tava tiki cha koꞌo camellu sanon’. Na kuvi ñaꞌan kuan, ñaꞌan cha nakachu̱n cha kua kuvi ñasɨꞌɨ seꞌe ra chitoꞌi”, katyí yuꞌu chi Nyoo. 45 Ta kumañi ka ndɨꞌɨ kaꞌi̱n chichi añime, ta chaa̱ ku Rebeca, yosó soko ña kɨyɨ ña ta chaa̱ ña nu nyaá yavi ndutya kuan, ta sakutu̱ ña kɨyɨ ña. Tyikuan ta katyí yuꞌu chi ña: ‘Sa̱ꞌa tumañi iñi, sɨꞌi, ku̱ꞌva chiin ndutya koꞌi’, katyí yuꞌu chi ña. 46 Ta numi ri sanoo̱ ña kɨyɨ ña, ta katyí ña: ‘Ko̱ꞌo yoꞌo, tata, ta kua kuꞌva ndɨꞌi ndutya koꞌo camellu sanon’, katyí ña. Ta chiꞌi̱ mai, ta chiꞌi̱ tandɨꞌɨ camellu sane. 47 Tyikuan ta ndaka̱ tuꞌin chi ña: ‘Yóó chi seꞌe chuun.’ Ta katyí ña: ‘Seꞌe ra Betuel, seꞌe ku Milca chiꞌin ra Nacor, kuví chii’, katyí ña. Tyikuan ta tyiꞌi̱ noo xeꞌe xityin ña, ta uvi taꞌan xeꞌe xuꞌun kuaan cha tuꞌvá yɨꞌɨ́ sukun ndaꞌa ñu tyiꞌi̱ sukun ndaꞌa ña. 48 Ta chikuɨñɨ̱ chɨti ta sakaꞌni̱ chi ra Jehová Nyoo ra Abraham, chitoꞌi, ta nasoke̱ chi ra vatyi sakeꞌe̱n ityi ra indoo ityi ri chii veꞌe ñáyɨvɨ chi ra, ta ñiꞌi̱n ñaꞌan kukuvi ñasɨꞌɨ seꞌe ra. 49 Ta vityin tatu kusakuvi ndo cha vaꞌa ta kundaꞌvi iñi ndo chi chitoꞌi, ka̱tyi kachi ndo chii tatu kuvi o tatu ma kuvi, vatyi kote ñáá cha kua sakuvi vityin ―katyí musu kuan chi ra Labán ta chi ra Betuel.

50 Tyikuan ta kanakaꞌa̱n ra, ta kakatyí ra:

―Maa ra Jehová katyi̱ tyi kuví tyeꞌe kaa, yukuan chaꞌa ma kuvi katyi ndi vaꞌa o ña vaꞌa. 51 Maa ku Rebeca nanyaá nuun iꞌya, ke̱ꞌen chi ña na kuꞌun ña chuꞌun ta na tandaꞌa ña chiꞌin seꞌe ra Abraham, chitoꞌun, tari kuꞌva katyí ra Jehová ―kakatyí ra chi ra.

52 Ta cha chiñi̱ musu ra Abraham cha kakatyi̱ ra tyikuan kaa, ta chikuɨñɨ̱ chɨtɨ ra ta chaku̱n ra tyaan ra nya nu ñuꞌún nuu ra Jehová. 53 Yaꞌa̱ kuan, ta tava̱ musu kuan tandɨꞌɨ maa nuu tɨtɨ xuꞌun kuaan ta xuꞌun kuichin ta saꞌma vaꞌa, ta chaꞌa̱ ra chi ku Rebeca, ta chaꞌa̱ maa tuku ra cha tyakɨ ta cha vaꞌa chi sɨꞌɨ ña ta chi kuꞌva ña. 54 Tyikuan ta kachachi̱ ra ta kachiꞌi̱ ra chiꞌin ra cha chaa̱ koyo chiꞌin ra, ta kandoo̱ ra kakixi̱ ra yukuan. Ta inga kɨvɨ kuan, katyí musu kuan chi ñáyɨvɨ chi ku Rebeca:

―Ku̱ꞌva ndo na kunuꞌi veꞌe chitoꞌi ―katyí ra.

55 Ta nakaꞌa̱n kuꞌva ña ta sɨꞌɨ ña:

―Na kunyaa ña uchi ka kɨvɨ chiꞌin ndi, ta yaꞌa kuan ta kuꞌun maa ña chuꞌun ―katyí ñu.

56 Ta katyí musu kuan chi ñu:

―Ma sakukuee ka ndo chii. Ku̱ꞌva ndo na kunuꞌi veꞌe chitoꞌi, vatyi kita̱ vaꞌa tyiño cha kichi̱, saꞌa̱ ra Jehová.

57 Ta kanakaꞌa̱n ñu chiꞌin ra ta katyí ñu:

―Na kana yo chi ñaꞌan tyivaa iꞌya ta nyeꞌe yo ñáá katyi maa ña ―kakatyí ñu.

58 Yukuan ta kana̱ ñu chi ku Rebeca ta ndaka̱ tuꞌun ñu chi ña:

―¿Atu kuñún kuꞌun chiꞌin ra iꞌya?

―Kuñí ―katyí ña.

59 Tyikuan ta chaꞌa̱ ñu kuꞌun ku Rebeca chiꞌin musu kuan ta ra kichi̱ koyo chiꞌin ra. Ta kuaꞌan ndɨꞌɨ ñaꞌan cha saꞌakuendá chi ña nya ta lee ña chiꞌin ñu. 60 Ta nasoko̱ ñu chi ku Rebeca ta katyí ñu tyeꞌe kaa:

61 Tyikuan ta ndukuita̱ ku Rebeca, ta ndaa̱ ña chiꞌin ñu cha kuví musu ña chata camellu kuan. Ta tyikuan kaa keꞌe̱n musu kuan chi ku Rebeca ta kuaꞌan ña chiꞌin ra nya Neguev nu iyó chitoꞌo ra.

62 Ta ra Isaac iyó ra Neguev, ta nachaa̱ ra cha chaꞌa̱n ra nu nyaá yavi ndutya cha nañí “Ra nyito ta nyeꞌé ra chii”. 63 Ta cha iñi kuan kitá ra kuaꞌan ra ityi chichi kuꞌu kua kaka xiñi ra tuꞌun cha taꞌan chi kaka xiñi ra. Ta sana iñi ra ta nanyeꞌe̱ ra vachí koyo camellu kuan. 64 Tyikuan tuku ku Rebeca kuꞌva cha nanyeꞌe̱ ña chi ra Isaac, ta noo̱ ña camellu kuan. 65 Ta ndaka̱ tuꞌun ña chi musu kuan, ta katyí ña:

―¿Yóó ra kuví ra kita̱ chichi kuꞌu kuan ta vachí ra ityi nu vachí yo? ―katyí ña.

Ta katyí ra chi ña:

―Ikan ra kuan kuví ra kuví chitoꞌi ―katyí ra.

Tyikuan ta saꞌvi̱ ña saꞌma ndɨkɨn nuu ña.

66 Ta ra Isaac, kuiꞌya xaan kuñí ra cha kuenda cha chiꞌi̱ sɨꞌɨ ra. Tyikuan ta nakatyi̱ musu kuan tandɨꞌɨ maa yoso kaa kuvi̱ nu chaꞌa̱n ra chi ra Isaac. 67 Ta keꞌe̱n ra Isaac chi ku Rebeca, ta chikoo̱ ra chiꞌin ña nu kuví veꞌe sɨꞌɨ ra, ta tandaꞌa̱ ra chiꞌin ña. Ta ndusɨɨ kuñí ra, ta kuñí xaan ra chi ku Rebeca.