4 Ta tachi̱ ra tyiño na kukana ñu chi ku Raquel ta chi ku Lea, na kuꞌun ñu nu saꞌá kuenda ra mbee chichi kuꞌu, 5 ta katyí ra chi ñu:

―Tuví iñi tyi ña sɨɨ ka kuñí sutu ndo nyeꞌé ra chii, ñima tari nu kichi chi ityi chata ka, soko ña sandoó Nyoo suti chii. 6 Chitó vaꞌa maa ndo tyi saꞌatyiñé chiꞌin cha nɨɨ iñi chiꞌin sutu ndo. 7 Kuaꞌa xaan chaꞌa sandavi ñaꞌa̱ ra chii, uchi chaꞌa nasama̱ ra yaꞌvi cha tyiyaꞌví ra chii, soko ña chaꞌá Nyoo cha sakuvi̱ ra cha kiñi kaa chii. 8 Tatu katyí ra tyi chiꞌin mbee pindu kua tyiyaꞌvi ra chii, tandɨꞌɨ mbee cha kaku̱ kuví tɨ mbee pindu, tatu katyí ra tyi chiꞌin mbee raya kua tyiyaꞌvi ra chii, tandɨꞌɨ mbee sɨꞌɨ kuan sakakú tɨ mbee raya. 9 Chiꞌin kuꞌva kuan tinyaa̱ Nyoo sana sutu ndo ta nakuꞌva̱ ra chii.

10 ”Ta nyeꞌi̱ noo ñumaꞌna tyembu cha kichaꞌa̱ tyiso tɨ, vatyi maa ri maa mbee pindu, mbee raya kuví mbee yɨɨ tyisó chiꞌin mbee sɨꞌɨ kuan. 11 Ta katyí ángel Nyoo chii chichi ñumaꞌna kuan: “Jacob”, katyí ángel kuan chii. Ta yuꞌu nakaꞌín nu kaꞌán ángel Nyoo chiꞌin: “Maa yuꞌu iꞌya”, katyí yuꞌu chi ra. 12 Ta katyí ra: “Sa̱ꞌa vaꞌa kuenda tyi tandɨꞌɨ maa mbee yɨɨ cha tyisó chiꞌin mbee sɨꞌɨ kuan, kuví mbee pindu, mbee raya, tyi nyeꞌí tandɨꞌɨ maa yoso kaa nyakuví ra Labán chuꞌun. 13 Yuꞌu kuví Nyoo, ra cha kita̱ nuun nya Bet-el, nu kuꞌvu̱n acetye nuu yuu ta nu natyiꞌi̱ taꞌun tuꞌun chiꞌin. Vityin, ki̱ta ñuu iꞌya, kua̱nuꞌun nya ñuu nu kaku̱n”, katyí ra chii chichi ñumaꞌna kuan ―katyí ra Jacob chi ñu kuví ñasɨꞌɨ ra.

14 Ta nakaꞌa̱n ku Raquel ta ku Lea, ta katyí ñu:

―Ñaꞌri ka cha taꞌán chi chi ndi iyó veꞌe sutu ndi. 15 Tari ñáyɨvɨ tuku kuñí ra nyeꞌé ra chi ndi. Xiko̱ ra chi ndi chuun, ta tandɨꞌɨ maa xuꞌun cha tyiyaꞌvu̱n chi ra, sanaa̱ ra. 16 Sa̱kuvi yoꞌo tandɨꞌɨ maa yoso kaa kuꞌva kaꞌán Nyoo chuꞌun tyi tandɨꞌɨ maa xuꞌun cha tyayɨɨ cha tinyaa̱ Nyoo chi sutu ndi, chi maa ndi kuví kuan chiꞌin seꞌe yo ―katyí ñu chi ra.

17 Tyikuan ta ndɨkuita̱ ra Jacob ta sandaa̱ ra chi seꞌe ra ta chi ñu kuví ñasɨꞌɨ ra chata camellu. 18 Ta keꞌe̱n ra tandɨꞌɨ sana ra cha ñiꞌi̱n ra cha saꞌatyiño̱ ra nu kuví Padan-aram. Yukuan ta kuanuꞌu̱ ra nya nu iyó ra Isaac, sutu ra, nya Canaán. 19 Ta chichi cha kuaꞌan ra Labán, kua satya ra ixi mbee sana ra, ku Raquel chikeꞌe̱n xeꞌe ña xitoꞌyo sutu ña. 20 Ña sakoto̱ ra Jacob chi ra Labán cha kua kunuꞌun ra nya Canaán, ñuu ra. Sandaꞌvi̱ ñaꞌan ra chi ra. 21 Kita̱ xeꞌe ra kuaꞌan ra chiꞌin tandɨꞌɨ maa cha iyó chi ra, ta yaꞌa̱ ra yuvi Éufrates, ta keꞌe̱n ra ityi kuaꞌan ra yuku nu nañí Galaad, chiꞌin ñáyɨvɨ chii ra.

22 Ta nya cha ku uñi kɨvɨ chito̱ ra Labán, tyi chino̱ ra Jacob. 23 Ta sanduɨɨ̱n ri ra chi ra taꞌan ra, ta kuaꞌan ra chata ra Jacob. Ucha kɨvɨ chiká ityi ra, ta nataꞌa̱n ra chi ra Jacob nu kuví yuku Galaad. 24 Soko chakuaa kuan cha nɨ kumañi ka kaꞌa̱n ra Labán chiꞌin ra Jacob, kaꞌa̱n Nyoo chiꞌin ra chichi ñumaꞌna, ta katyí ra chi ra: “Sa̱ꞌa kuenda koto ñaꞌan kaꞌan ña vaꞌun chiꞌin ra Jacob”, katyí Nyoo chi ra chichi ñumaꞌna kuan.

25 Nataꞌa̱n ra Labán chi ra Jacob nu kuví yuku Galaad, nu chikuɨñɨ̱ ra chiꞌin ñáyɨvɨ chi ra, ta suri yukuan chikuɨñɨ̱ ra Labán chiꞌin ra taꞌan ra. 26 Ta katyí ra Labán chi ra Jacob:

―¿Ñáá tuꞌun cha sandaꞌvi̱ ñaꞌun chii? ¿Ñáá tuꞌun cha sakuvún chii tyeꞌe kaa?, vatyi keꞌu̱n chi ñu seꞌi vachí xeꞌe ñu chuꞌun, tari cha kuaꞌan ñu veꞌe kaa kuvi kuan. 27 ¿Ñáá tuꞌun cha chinó xeꞌun? Tyeꞌe ta sakoto̱n chii, chiꞌin cha sɨɨ kusakuꞌin chuun ta chiꞌin yaa tambu ta arpa, soko sandaꞌvi̱ ñaꞌun chii. 28 Ña vaꞌa maa chinyakuvu̱n, ña chaꞌa̱ maun kuꞌva cha tyayuꞌi chi ñu seꞌi ta chi seꞌe ñañi. 29 Kuví sakuvi cha ña vaꞌa chi ndo, soko tuvi̱ Nyoo sutun nui kuñi chichi ñumaꞌna, ta katyí ra chii: “Sa̱ꞌa kuenda kuꞌva kaꞌun chiꞌin ra Jacob, ñaꞌan kaꞌan ña vaꞌun chiꞌin ra”, katyí ra chii. 30 Soko tatu cha kuñún nyeꞌun chi ñáyɨvɨ chuun, kua̱nuꞌun, soko ¿ñáá tuꞌun cha suꞌu̱n xitoꞌye? ―katyí ra.

31 Ta katyí ra Jacob chi ra Labán:

―Vatyi yuꞌví ta chiká iñi tyi kuvi tinyaun chiꞌin cha ñiꞌin chi ñu seꞌun chii. 32 Ta cha kuenda xitoꞌyon iꞌya, tatu yóó cha suꞌu̱ nyoun, ¡na kúvi ra! Cha ndaa kuví tandɨꞌɨ ra yañi ndi iꞌya, tatu vachí cha chuun chiꞌin ndi, na̱keꞌen ta kunuꞌun ―katyí ra Jacob.

Katyí ra tyikuan kaa vatyi ña chitó ra cha ku Raquel suꞌu̱ xitoꞌyo kuan.

33 Tyikuan ta kɨꞌvɨ̱ ra Labán chichi veꞌe^a ra Jacob, ta yaꞌa̱ kuan ta kɨꞌvɨ tuku ra chichi veꞌe ku Lea, ta chichi veꞌe nɨnduvi ñu kuví musu ñasɨꞌɨ ra Jacob. Ta ña nañiꞌi̱n ra. Ta kita̱ ra chichi veꞌe ku Lea, ta kɨꞌvɨ̱ ra chichi veꞌe ku Raquel. 34 Soko ku Raquel cha keꞌe̱n ña xitoꞌyo kuan ta tyiꞌi̱ ña chichi tyayu camellu, ta chikunyaa̱ ña sɨkɨ. Ta nanduku̱ ra Labán tandɨꞌɨ chichi veꞌe kuan ta ña nañiꞌi̱n ra. 35 Ta katyí ña chi sutu ña:

―Ma kuxaun, tata, vatyi ma kuvi ndɨkuite, vatyi taꞌan yoi, tari kuꞌva cha tuꞌva maa ñusɨꞌɨ taꞌán ―katyí ña.

Ta nanduku̱ ra ta ña nañiꞌi̱n ra xitoꞌyo yukuan. 36 Tyikuan ta keꞌe̱n ra Jacob tɨsɨꞌɨ ta nduxaa̱n ra chi ra Labán ta katyí ra:

―¿Ñáá cha sakuvi̱ chuun? ¿Ñáá kuatyi yuꞌu nuun vatyi chiꞌin cha xaan vachún nyikón chate? 37 Cha yaꞌa̱ nanduku̱n chichi tandɨꞌɨ ndaꞌa tyiñe, ¿atu nañiꞌu̱n cha chuun? Tatu nañiꞌu̱n, kakun ndá tyiño kuan nuu tandɨꞌɨ ñáyɨvɨ chi yo cha kanyikú iꞌya, ta maa ñu kua kuꞌva ñu cha ndaa yóó cha kaꞌán cha ndicha. 38 Oko kuiya saꞌatyiñe̱ chuꞌun, ta ni noo mbee sanon ña sanoo̱ tɨ seꞌe tɨ, ta ni noo mbee sanon ta ña chachi̱. 39 Tatu chiꞌi̱ noo tɨ saꞌa̱ kɨtɨ xaan, nakuꞌve̱ mbee sane cha kuenda kɨtɨ chiꞌi̱ kuan, tatu suꞌu̱ ñáyɨvɨ mbee sanon kuvi ri chakuaa o kuvi ri ñukaꞌñu, nakuꞌve̱ mbee sane cha kuenda kɨtɨ cha kuanaa̱ kuan, tandɨꞌɨ maa tyiyaꞌvi̱ chuun. 40 Cha kuaꞌa xaan tɨndoꞌo nyeꞌi̱. Cha ñukaꞌñu ña kunyeé ke cha iꞌñi, ta chakuaa ña kunyeé ke cha vichin, ñaꞌri ñumaꞌna nui. 41 Oko kuiya chiye̱ veꞌun: Uchi kumi kuiya saꞌatyiñe̱ cha kuenda nɨnduvi taꞌan ñu seꞌun, ta iñu kuiya kuenda kɨtɨ sane, ta ñima yukuan ri. Uchi chaꞌa̱ nasamo̱n kuꞌva tyiyaꞌvu̱n chii. 42 Tyeꞌe ta yori Nyoo nyaá chiꞌin, Nyoo ra Abraham, Nyoo cha sakaꞌnú ra Isaac, suti, cha ndicha vatyi chiꞌin nuu ndaꞌa nu ndɨi kunuꞌi, soko nyeꞌe̱ Nyoo tandɨꞌɨ tundoꞌo cha yaꞌi̱ ta tyiño cha sakuví, yukuan kuenda kaꞌa̱n ra chuꞌun kuñi ―katyí ra Jacob.

43 Ta nakaꞌa̱n ra Labán ta katyí ra chi ra Jacob:

―Seꞌi kakuví chi ñu iꞌya, ta seꞌe ñañi kuví chi ra kuatyaa nyiꞌi iꞌya, mbee iꞌya sane kuví chi tɨ, ta tandɨꞌɨ maa cha nyeꞌún iꞌya chii mai kuví. Ta vityin, ¿ñáá cha kuvi sakuvi?, ta seꞌi kuvi chi ñu chiꞌin seꞌe ñu. 44 Ña̱ꞌan, ta natyiꞌi taꞌan yo tuꞌun ta kuvi tuꞌun kuan cha ndaa kuenda yo ―katyí tyiso ra chi ra.

45 Tyikuan ta keꞌe̱n ra Jacob noo yuu ta nakananyaa̱ ra tyi kuvi chi noo seña. 46 Ta katyí ra Jacob chi ñáyɨvɨ chi ra:

―Sanduɨɨn ri ndo yuu iꞌya―katyí ra.

Ta kasanduɨɨ̱n ri ra yuu yukuan ta xiin nuu kaa tɨkuɨtɨ yuu kuan kachinyiku̱ ra kachachi̱ ra. 47 Ta sakunañi̱ ra Labán nu chinyikú ra yukuan “Jegar Sahanduta”, ta ra Jacob sakunañi̱ ra “Galaad”.

48 Vatyi katyí ra Labán:

―Yuu cha kaa tɨkuɨtɨ iꞌya kuví chi cha ndaa cha kuenda nɨnduvi yo ―katyí ra.

Yukuan kuenda nañí kuan Galaad; 49 ta chikunañi̱ tuku yukuan Mizpa ñandɨꞌɨ, vatyi katyí ra Labán:

―Maa Nyoo kusaꞌa kuenda chuun ta chi yuꞌu vatyi cha kua kusɨɨn yo chiꞌin ra taꞌan yo. 50 Tatu ma saꞌa kuenda vaꞌun chi ñu seꞌi, ta keꞌun inga ñusɨꞌɨ, vasɨ yori kuví cha ndaa tyiño nu kanyikú ndo, soko Nyoo kuví cha ndaa chi noo noo yo ―katyí ra Labán.

51 Ta katyí tuku ra Labán chi ra Jacob:

―Yuu cha kaá tɨkuɨtɨ iꞌya kuví chi noo seña nanyaá chi maꞌñu yoꞌo ta yuꞌu. 52 Na kuvi tɨkuɨtɨ yuu iꞌya noo cha ndaa, ta na kuvi tuku chi noo seña vatyi ni yoꞌo ta ni yuꞌu ma kuvi ka yaꞌa sava yo xaꞌñi iꞌya ta kañi taꞌan yo. 53 Ta Nyoo ra Abraham ta Nyoo ra Nacor na katyi ra nyá yo iyó kuatyi ―katyí ra Labán.

Tyikuan ta ra Jacob, chiꞌin sɨvɨ Nyoo cha sakaꞌnú ra Isaac, sutu ra, ndoo̱ ra tuꞌun chiꞌin ra Labán. 54 Yaꞌa̱ kuan, ta chaꞌñi̱ ra noo mbee sana ra nuu Nyoo nu yuku kuan, ta kana̱ ra chi tandɨꞌɨ ñáyɨvɨ chi ra ta kachachi̱ ra. Ta suri maa yuku kuan kandoo̱ ra kakixi̱ ra chakuaa kuan.

55 Ta cha tuvi̱ inga kɨvɨ kuan nakanda̱ ra Labán, tyayuꞌu̱ ra chi seꞌe sɨꞌɨ ra ta chi seꞌe ñañi ra. Nasoko̱ ra chi tandɨꞌɨ ñu ta kuanuꞌun ra nya ñuu ra.